Artyści
Tadeusz Koper ur. 30.11.-0001 - zm. 30.11.-0001
Tadeusz Koper - rzeźbiarz, malarz; ur. 1910 roku we Lwowie – zm. 1995 roku Włoszech?; W latach 1932-36 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowniach malarstwa: Władysława Jarockiego oraz Józefa Mehoffera. Następnie w latach 1936-38 studia kontynuował w pracowni rzeźby prof. Ksawerego Dunikowskiego, którego był asystentem. Lata 1938-1939 spędził w Paryżu, gdzie uczęszczał do Académie de la Grande Chaumière. W 1940 ,po zajęciu Francji przez Niemcy, udało mu się przedostać do Wielkiej Brytanii. Zamieszkał w Londynie, gdzie stał się uczestnikiem emigracyjnego życia artystycznego, o którego rozwój i dynamikę dbał szczególnie Marian Bohusz-Szyszko, który czuł się odpowiedzialny za młode pokolenie artystów z 2 Korpusu. W 1947 założył Szkołę zwaną Studium Malarstwa i Grafiki Użytkowej.
W Wielkiej Brytanii istniała duża kolonia artystyczna, złożona z artystów reprezentujących różne pokolenia, style i kierunki w sztuce. Znaleźli się tu uznani artyści np. przedstawiciele m.in. Formizmu, Komitetu Paryskiego oraz Pryzmatu oraz młodzi adepci szkół artystycznych, szukających dopiero swojej drogi twórczej, takich właśnie jak Tadeusz Koper. W 1949 rząd brytyjski przyznał mu stypendium, co było wyjątkowym wyróżnieniem.
Artysta zaangażowany był w działalność Związku Młodych Artystów-Plastyków, który w 1948 roku założył Stanisław Frenkiel główny oponent wyjątkowo liczącego się w środowisku emigracyjnym Bohusza-Szyszko. W ZMAP Koperowi powierzono zasiadanie w jury, oceniającym oraz klasyfikującym prace rzeźbiarskie. Swoje rzeźby artysta wystawiał w Grabowski Gallery oraz Brook Street Gallery, gdzie w 1965 roku odbyła się jego pierwsza wystawa indywidualna.
Zainteresowanie Kopera na pewnym etapie twórczości pracą w marmurze zadecydowało o jego przeniesieniu się z Wysp Brytyjskich do Włoch do Carrary, znanej z bogactwa kamieniołomów tego budulca. Dokumentację tego okresu można zobaczyć w filmie, zrealizowanym przez Stanisława Patera pt. „Tadeusz Koper- powrót do źródeł”.
Prace artysty znajdują się w Muzeum w Kielcach oraz Muzeum Uniwersyteckim w Toruniu, specjalizujących się w dorobku polskich artystów, tworzących poza Polską. Jednak najliczniejszy zbiór jego rzeźb posiada Muzeum im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, w Warszawie. Dzieła Kopera pojawiają się też sporadycznie na aukcjach.
Twórczość
Twórczość Tadeusza Kopera jest przykładem poszukiwania własnej drogi twórczej i indywidualnego języka. Pokazuje ewolucje od impresjonistycznego, malarskiego podejścia do tkanki rzeźbiarskiej do maksymalnego uproszczenia formy i dyscypliny stylistycznej. Jego wczesne figuralne jeszcze prace, robione w glinie, odznaczają się subtelnością, światło załamuje ich fakturę, próbując wydobyć kolor. Popiersia z gliny kształtowane są tak, że widać na nich ślady pracy rąk artysty. Noszą znamiona tradycyjnego podejścia do formy, co było charakterystyczne dla twórczości innych polskich artystów, osiadłych w Anglii. Korzeni i inspiracji dla ich twórczości, podobnie jak dla samego Tadeusza Kopera, szukać trzeba we francuskiej sztuce przełomu XIX i XX wieku, a zwłaszcza w jej spuściźnie impresjonistycznej. Lata 60 stanowią przełomowy dla artysty okres. Przechodzi od sztuki figuratywnej ku syntetycznie opracowanym, abstrakcyjnym bryłom. Jego metoda twórcza opiera się też na dokładnym polerowaniu powierzchni rzeźbiarskiej, dającej efekt świetlistości.
Literatura:
Patera Stanisław dokument pt. „Tadeusz Koper- powrót do źródeł”.
Sztuka polska w Wielkiej Brytanii 1940-2000. Antologia.
Sienkiewicz Jan Wiktor, Sztuka w poczekalni. Studia z dziejów plastyki polskiej na emigracji 1939-1989, Toruń 2012.
Sienkiewicz Jan Wiktor, Artyści Andersa „Continuità e novità”, Warszawa-Toruń 2013.
Sienkiewicz Jan Wiktor, Plastyka Polska na Emigracji 1939-1990 w: Polska emigracja polityczna 1939-1990. Stan Badań., Warszawa 2016.
Ewa Prządka, Świadectwa. Testimonnianza. W kręgu kultury i sztuki. Rzym 2002-2009
Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, Toruń 2003-2005
