Artyści
Jan Marian Kościałkowski ur. 30.11.-0001 - zm. 30.11.-0001
Kościałkowski Jan Maria, pseudonimy: J. Marian, Jan Marian, Marian Kruszyński, Marian Pouillet – malarz, rzeźbiarz, grafik ur. w 1914 roku w Wilnie – zm. w 1977 roku w Londynie.Od 1934 roku studiował malarstwo w École Nationale Supérieure des Beaux-Arts w Paryżu, dzięki rodzinie matki, która była Francuską. Po roku przewał naukę, by powrócić do Polski, gdzie odbył służbę wojskową. Studia podjął ponownie w 1936 roku w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego i Mieczysława Kotarbińskiego.
Po wybuchu II wojny światowej usiłował przedostać się do Wilna, ale wiosną 1940 roku został aresztowany przez NKWD i zesłany w głąb Rosji do Welska, na południowy -zachód od Archangielska. W Rosji przeżył osobistą tragedię, tutaj urodził się i zmarł jego syn. Po układzie Sikorski–Majski objęty amnestią, dostał się do Kerminie, gdzie wstąpił do tworzącej armii gen. Władysława Andersa. Przeszedł z nią szlak bojowy przez Irak, Palestynę, Libię i Egipt, by w końcu dotrzeć do Włoch. Służył w oddziale propagandy 2 Korpusu. Brał udział w walkach o Monte Cassino. Jego szkice z tego czasu zamieszczono w drugim tomie książki Melchiora Wańkowicza pt. „Bitwa o Monte Cassino”.
W Rzymie uczestniczył w zajęciach prowadzonych w tamtejszej Akademii Sztuki, gdzie wykładał między innym Gino Severini. W 1947 roku został ewakuowany wraz z 2 Korpusem do Wielkiej Brytanii. Dzięki pomocy Interim Treasury Committee for Polish Questions otrzymał stypendium w renomowanej akademii sztuki – Sir John Cass School of Art, Architecture and Design w Londynie. Na uczelni poznał polskiego malarz i scenografa Tadeusza Piotra Potworowskiego, dzięki któremu wystawił prac w Galerii Gimpel & Fils. W 1948 roku zorganizowano w Londynie jego pierwszą wystawę indywidualną. W okresie odwilży w latach 1958 i 1959 w CBWA w Poznaniu i Szczecinie miały miejsce niewielkie wystawy rysunków artysty.
Kościałkowski wraz z żoną, ze względu na zły stan zdrowia artysty zdecydowali się przenieść z Anglii do Włoch. Kupili dom w pobliżu kamieniołomów marmuru, w słynnej z tego materiału Carrarze, z którym w rzeźbie zaczął eksperymentować Kościałkowski.
Twórczość
Krytycy sztuki tradycyjnie dzielą twórczość Kościałkowskiego na 4 okresy. Pierwszy nazywany młodzieńczym - to czas do przyjazdu, do Wielkiej Brytanii, w którym artysta tworzył obrazy realistyczne, ale pełne ekspresji, opisujące ból egzystencji. Następny etap jego twórczości, który zamyka się w latach 1947-60, nawiązuje do kubizmu. W latach 50. XX porzucił figurację i zaczął eksperymentować z abstrakcją. Z kolei w latach 70. XX wieku artysta powrócił do form klasycznych w rzeźbie i grafice, ale naznaczonych lekcją abstrakcji. W swej twórczości artysta tworzył spójne połączenia różnorodnych form z różnorodną kolorystyką.
Literatura:
Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, Toruń 2004, tom 3
Frenkiel Stanisław, Kożuchy w chmurach i inne eseje o sztuce, Toruń 1998
Katalog wystawy, „Styl, który nazywam moim stylem”. Rysunki Mariana Kościałkowskiego (1914-1977), oprac. Supruniuk M.A, Toruń 2000
Sienkiewicz Jan Wiktor, Artyści Andersa „Continuità e novità”, Warszawa-Toruń 2013
Supruniuk Mirosław Adam, Jan Marian Kościałkowski (1902-1978). Katalog prac ze zbiorów Muzeum Uniwersyteckiego w Torunu, T. IV, pod red. Jana Wiktora Sienkiewicza i Mirosława Adama Suprunuka, red. naukowa Ewa Bobrowska, Toruń 2017, ss. 824, il. 1476.
Sztuka Polska w Wielkiej Brytanii 1940-2000, Antologia, wstęp i opracowanie Mirosław. A. Supruniuk, Toruń 2006
